Yaşlı İstismarı
Günümüzde ileri yaştaki bireyler, eskiye göre, daha aktif, sosyal yaşamın içinde ve daha sağlıklı dolayısıyla daha bağımsız bir yaşlılık dönemi yaşamaktadır.
Toplum içinde yaşlı birey sayısı arttıkça ve beklenen yaşam süresi uzadıkça yaşlılara yönelik olumsuz davranış biçimlerinin sayısı da niteliği de artmaktadır. Ancak yaşlı istismarı diğer pek çok şiddet olgusunda olduğu gibi yaşamda açığa vurulan bir sorun değildir.
Yaşlı istismarı, yaşlı bireyin sağlık veya iyilik halini tehdit eden veya zarar veren herhangi bir davranıştır. İstismar bedensel, psikolojik veya ekonomik olabilir ve yaşlının tüm yaşam alanlarını tehdit edebilir.
Yaşlı istismarının neden oluştuğu konusunda evrensel bir anlaşma bulunmamakla birlikte, yaşlı istismarı terimi genel olarak; "yaşlı bir bireyin fiziksel, psiko-sosyal veya ekonomik/maddi olarak kötüye kullanımı" biçiminde kullanılmaktadır.
Yaşlı bireyler güçsüzlük, sağlık sorunları, maddi ve duygusal bağımlılık nedeniyle savunmasız durumunda olabilirler. Yaşlı bireyler sadece güçsüzlük veya fiziksel/mental bozukluk nedeniyle değil aynı zamanda incinebilir/bakıma ve yardıma ya da desteğe gereksinim duyduğu için de istismara açık hale gelmektedir.
Yaşlılıkla birlikte birey, toplumsal yaşamdan kopmaya, çeşitli fiziksel hastalıklarla ve ekonomik zorluklarla baş etmeye ve belki de bir bireye ya da kurumsal bir bakıma/yardıma gereksinim duymaya başlayabilir.
Bu durumda yaşlı birey kendi yaşamı üzerinde kontrol kurarnayabilir ve istismara veya ihmale açık hale gelebilir. Burada önemli olan konu bireyin, yaşlılık sürecini ve bu süreçle birlikte oluşan pek çok durum ve soruna karşı donanımlı olabilmesi, toplumsal kaynaklar ile desteklenebilmesidir.
Yaşlı istismarı sosyal bir sorun olarak görülse de son yıllarda artık suç kategorisi bağlamında ele alınmaya başlanmıştır. Ülkemizde yaşlı istismarı yeni bir olgu olmasına karşın, her şiddet/istismar vaka'larında mağdurun yaşadıklarını "gizleme/açığa vurma" sorunu unutulmamalıdır.
Ülkemizde yaşlı istismarı ile ilgili veriler çok azdır, ancak pek çok Avrupa ülkesine göre daha düşük olduğu ifade edilmektedir. Yine de bu sorunun ülkemizde de olduğu ya da yaşandığı gerçeği karşımızda durmaktadır.
Yaşlı istismarı sorunu özellikle, "aile içi şiddet" başlığı altında ele alınmaktadır. Ancak böylesi bir ele alış sorunun bütüncül boyutlarda ele alınmasını da engelleyen bir anlayışa doğru bizleri sürüklemektedir.
Yaşlı istismarı sorunu sadece aile içinde oluşabilecek bir sorun olmayıp, yaşlının yaşadığı her sosyal çevrede karşılaşılabilecek bir sorundur. Günümüzde artık yaşlılığı açıklayan aktivite kuramı, başarılı yaşlanma yalnızca sağlık yönünden değil aynı zamanda psikolojik ve sosyal yönden de tam bir iyilik halinin varlığına işaret eden bir kavramdır.
Yaşam uzunluğu, biyolojik ve zihinsel sağlık, bilişsel yeterlilik, sosyal yeterlilik ve üretkenlik, kişisel kontrol ve yaşamdan zevk alma başarılı yaşlanmanın en temel göstergeleridir. Bireylerin başarılı bir biçimde yaşlanması yalnızca bireysel özellikleriyle değil toplumsal açıdan kendilerine sağlanacak psiko-sosyal, ekonomik ve fizyolojik yöndeki destek hizmetleriyle de yakından ilişkilidir.
Yaşlı istismarı, yaşlı ile ilgilenen veya bakımını üstlenen kişi tarafından yaşlıya yönelik yapılan ve yaşlıda zarara neden olan davranışlar bütünüdür. Ayrıca yaşlı ile ilgilenen veya bakımını üstlenen kişi tarafından yaşlının temel ihtiyaçlarının karşılanmaması veya yaşlıda zarara neden olan şeylerden yaşlının korunmamasıdır.
1. Fiziksel istismar;
Yaşlıda ağrı, zedelenme, hastalığa yol açacak biçimde şiddet; tekme atma, itme, güç kullanma, engelleme ya da kötü niyetle ilaç uygulama biçiminde olabilir.
2. Psikolojik veya duygusal istismar;
Tehdit, sözel ya da sözel olmayan kötü davranış, çevresinden ayırma, utandırma biçiminde gerçekleştirilen davranışlardır.
3. Finansal istismar;
Kişinin parasını ya da para eden eşyalarını, yaşlı kişinin bilgisi ya da rızası dışında harcamak ya da zimmetine geçirmek, baskı ile haklarını devralmak şeklindedir.
4. Cinsel istismar;
Yaşlı kişinin rızası ya da rıza gösterme yetisi olmadan cinsel tacize maruz bırakılmasıdır.
5. Toplumsal istismar;
Yaşlının içinde yaşadığı toplumda kendisini gerçekleştirmesini, fiziksel, duygusal, ekonomik olarak yardım alsa da onlardan bağımsız olmasını, aile ve toplumun değerli bir üyesi olduğunu hissetmesini ve böyle yaşamasını engelleyen tüm toplumsal düşünce, kamusal politika ve kurumsal hizmet eksikleri olarak tanımlamaktadır.
Toplumsal istismarda politika ve hizmetlerin planlanması ve uygu-lanmasındaki yetersizlikler konusuna vurgu vardır.
Yaşlı istismarına ilişkin yapılan sınıflandırmada pek çok kaynak, istismarı fiziksel, psiko-sosyal ve maddi/ekonomik olarak sınıflandırmaktadır. Bu sınıflandırmalara göre:
Fiziksel istismar;
Saldırı kaba bir şekilde dokunma, cinsel istismar, beslenme, kişisel bakım, hijyenik bakım ve tıbbi bakım gibi fiziksel gereksinimlerin karşılanmaması olarak tanımlanabilir.
Fiziksel istismarın göstergeleri:
• Sıklıkla görülen ve nedeni açıklanamayan yaralanmalar (çürük, kırık kol, değnek ya da kamçı izi, kesik ve sıkıştırma izleri),
• Farklı yerlerden tıbbi yardım arama davranışına eşlik eden yaralanmalar,
• Yaralanmalar için tıbbi tedavi isteme konusunda çekingenlik ve oryantasyon bozukluğu,
• Sersemlik gibi belirtilerin varlığını inkar etme (ilaçların kötüye kullanımı görülebilir),
• Bakım veren kişinin veya aile üyesinin varlığı durumunda korku ve tedirginlik duymadır.
Psiko-sosyal istismar;
Sözel saldırı, toplumsal yalıtım, içtenlik, sevgi tepkisi göstermeme, kendi yaşamları hakkında verilecek kararlarda söz hakkı tanımamayı kapsamaktadır.
Psiko-sosyal istismarın göstergeleri:
• Önemli konularda verilecek kararlarda yaşlının dışarıda bırakılması,
• Yaşlı bireye yönelik olarak duygusal sıcaklığın olmaması,
• Toplumsal yalıtım - fiziksel ya da duygusal olarak,
• Sözel saldırı (bağırma, küçük düşürme, aşağılama,
• Kişisel güçsüzlük ve bunama,
• Yaşlının kişiliğinde ve davranışlarında açıklanmayan değişimin oluş¬ması,
• Gözlüğünün kırılmış olması, olarak karşımıza çıkmaktadır.
Psiko -sosyal istismarın bir alt unsur olarak düşünebileceğimiz psikolojik-duygusal istismarda ise:
• Çaresizlik,
• Açıkça konuşmada kararsızlık, duraksama,
• İnanılmaz öyküler,
• Bilinç bulanıklığı veya uyum bozukluğu,
• Öfke,
• Korku,
• Çekingenlik,
• Depresyon,
• İnkâr (ret),
• Sıkıntı ele alınmaktadır.
Ekonomik/maddi istismar;
Para ve varlıkların kötüye kullanımını kapsamaktadır. Bu kapsamda dolandırıcılık ve yaşlının varlıklarının onun gereksinimleri ve çıkarları doğrultusunda kullanmama da bulunmaktadır.
Güvendiği bir konumda olan birisi tarafından yaşlı bireyin para veya malının kötüye kullanılması veya çalınması ekonomik istismar olarak kabul edilmektedir.
Ekonomik/maddi istismar göstergeleri:
• Yaşlıdan uygun izin almaksızın parasını alma,
• Faturalarını ve harcamalarını sürekli olarak ödememe,
• Yaşlının gelirine uygun' olmayan bir yaşam standardı,
• Yaşlıya ait malların aniden satılması,
• Yaşlının vasiyetinin yeni yararlanıcılar adına aniden değiştirilmesi,
• Ev için yapılan harcamalarda yaşlının payının çok yüksek olması.
Tüm bunların yanı sıra yaşlı ihmalinin göstergeleri ise:
• Yardımsız beslenemeyen yaşlı bireyde kötü beslenme durumu,
• Kişisel hijyende bozulma,
• Aile işlerinde yaşlıya yer vermeme,
• Gereksinim duyulan ilaçlar ya da yardımların sağlanmaması,
• Yaşam için gerekli maddi gereksinimlerin karşılanmaması.
|
Paylaşmak İstediğiniz Yaşlılık Resimleri ni veya Yaşlılık Şiirleri nizi Buradan Bizlere ulaştırarak sitemizde yayınlanmasını sağlayabilirsiniz. 
Yaşlılarınıza Ait Resimleri Bizlerle Paylaşabilirsiniz.
Yaşlılarınıza Bakıcılar
