Yaşlılara Yönelik Sosyal Hizmetler

Ülkemiz Anayasası sosyal güvenlik kavram ve kapsamı içinde; nesnel sosyal yardımlara (parasal yardım, sosyal bakım, yetiştirme ve rehabilitasyon) yer vermiş ve uygulamada da çeşitli gönüllü ve kamu kuruluşları tarafından dağınık ve programsız olarak yürütülen sosyal hizmetlerin bir şemsiye altına alınarak yürütülmesi için gerekli hukuki düzeni kurarak; sıfır yaşından başlayarak, bir ömür boyunca uzanan süreçte, bir aile; anne-baba, çocukları, yaşlıları için ne yapıyorsa, onu yapma çaba ve sorumluluğunu SHÇEK Genel Müdürlüğü'ne vermiştir.

SHÇEK, her tür tehlike ve riske açık olan kadın, aile, çocuk, genç, özürlü ve yaşlılara; kurum bakımı, koruyucu aile, evlat edinme ve sosyal yardım hizmetleri vermektedir.

Ülkemizde sosyal yoksunluk ve/veya ekonomik yoksulluk içinde bulunan yaşlıların yaşam standartlarını koruma ve yükseltme amaçlı tüm hizmetleri planlamak, düzenlemek, izlemek, koordine etmek ve denetlemekle görevli SHÇEK, bu hizmetleri; 3 yönetmelik çerçevesinde yürütmektedir.

Yaşlı Bakımevleri ve Özel Huzurevleri

Yaşlı Bakımevleri ve Özel Huzurevleri Yönetmeliği (3 Eylül 1997) ile gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişilerine ait huzurevi ve bakımevlerinin açılış, hizmet, personel ve işleyiş koşulları ile ücret, denetim, devir ve kapatılma işlem ve esasları saptanmıştır.

Bu huzurevlerine kabul edilecek yaşlılarda 55+ yaş olma şartı aranır. Ancak ilgili Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasında belli bir standardı yakalamak açısından güçlükler yaşanmaktadır.

Kamu Kurum Kuruluşlarına Bağlı Huzurevleri Kamu Kurum ve Kuruluşları Bünyesinde Açılacak Huzurevlerinin Kuruluş ve İşleyiş Esasları Hakkında Yönetmelik (05/04/1987) ile ilgili huzurevlerinin açılış, çalışma, fiziki şartlar, personel şartları, teftiş ve denetim işlem ve esasları belirlenmiştir.

SHÇEK Huzurevleri İle Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri (HYBRM) hizmetin tür ve niteliğine ilişkin esaslarının (kuruluş ve personelin görev yetki ve sorumlulukları, kurullar, komisyonlar, servisler, kuruluş bölümleri, kuruluşlara başvuru şekli kabul, ayrılış, izin-ücret, yardımlar, hizmetler, disiplin, mesleki çalışma, geçici ve gündüzlü bakım, yaşlının uyması gereken kurallar, giderler, ücretsiz yaşlılara yapılacak giyim yardımı ve besin istihkakları ve tabelaları vb.) belirlendiği H-HYBRM Yönetmeliği'nde (21/02/2001)

• Yaşlı; 60 yaş üzerindeki, sosyal ve/veya ekonomik yönden yoksunluk içinde olup, korunmaya, bakıma ve yardıma muhtaç olan kişi,

• Huzurevi; 60 yaş üzerindeki yaşlı kişileri huzurlu bir ortamda korumak, bakmak, sosyal ve psikolojik gereksinimlerini karşılamak amacıyla kurulan yatılı sosyal hizmet kuruluşu,

• Yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezi; yaşlı kişilerin yaşamlarını sağlık, huzur ve güven içinde sürdürmesi, kendi kendilerini idare edebilecek şekilde rehabilitasyonlarının sağlandığı, tedavisi mümkün olmayanların ise sürekli olarak özel bakım altına alındığı yatılı sosyal hizmet kuruluşu,

• Rehabilitasyon; doğuştan veya sonradan herhangi bir hastalık ya da kaza sonucu kalıcı veya geçici olarak bedensel ve zihinsel yeteneklerini değişik derecelerde yitiren yaşlıların limitlenmiş fonksiyon kapasitesinin belirlenerek tedavi edilmesi geriye kalan güç ve yeteneklerini geliştirerek fiziksel, psikolojik, sosyal ve ekonomik yönden var olan kapasitelerinin desteklenmesi ve günlük yaşamda bağımsız duruma gelmesine yönelik çalışma ve yardımlarının tümü,

• Özel bakım; ruh sağlığı yerinde olup, bulaşıcı hastalığı olmayan, yatağa bağımlı ya da fiziksel ve zihinsel gerilemeleri nedeniyle özel ilgi, destek ve koruma gerektiren yaşlılara verilen hizmet olarak tanımlanmaktadır.

Bu kuruluşlarda bakılan yaşlılar; barınma, sağlık, psiko-sosyal destek, beslenme, temizlik, boş zamanlarını değerlendirme, sosyal faaliyetler ve diğer sosyal hizmet olanaklarından yararlanmaktadır.

Huzurevi ücretleri Genel Müdürlükçe belirlenmektedir. Sosyal güvenliği olan yaşlılar ücretli, olmayanlara ise ücretsiz hizmet verilmektedir. 65(+) yaştaki yaşlılar 2022 sayılı Kanun'dan yararlanarak yaşlılık aylığı almakta, 60-65 yaştaki ücretsiz yaşlılara da kurum tarafından aylıkla eşdeğerde harçlık verilmektedir.

Bakım Hizmeti Verilen Yaşlıların Genel Özellikleri

• Her 10 yaşlıdan 1'inin 60-69, 4'ünün 70-79, 4'ünün 80-89, 1'inin 90 (+) yaş diliminde,
• Her 5 yaşlıdan 3'ünün ücretli, 2'sinin ücretsiz, her 5 ücretsiz yaşlıdan 2'sinin kadın, 3'ünün erkek,
• Her 5 yaşlıdan 1'inin bekar, 1'inin evli, 3'ünün dul,
• Her 10 yaslıdan 2'sinin okur-yazar olmadığı, 1'inin okur yazar, 3'ünün ilkokul, 2'sinin orta, 1,5'unun lise, 0,5'inin yüksekokul mezunu,
• Ücretli her 10 yaşlıdan 4'ünün Emekli Sandığı, 5'ini SSK, %1'nin Bağ-Kur emeklisi,
• Özel bakım hizmeti alan 10 yaşlıdan 6'sının 60-74, 4'ünün 74+ yaş diliminde olduğu, (Huzurevi yaşlılarının yaşam süreleri ülke ortalamasının üstünde olduğu) görülmektedir.

Yaşlılarınıza Bakıcılar
Yaşlı ve hastalarınızın özelliklerini tanıyabilen, günlük bakımlarını yapabilecek, gerekli egzersizler ile hasta ihtiyaçlarına cevap verecek alanda uzman bakıcılar.

Yaşlı Bakıcısı Çalışma Şekli Yatılı:
 Yatılı tam zamanlı haftada bir gün 24 saat izin kullanırlar aile ile yapılan anlaşma gereği hafta içi veya hafta sonu izin kullanılır.

Yaşlı Bakıcısı Hizmet Tanımları
• Yaşlı ya da hastanın ihtiyaçlarını belirleme
• Günlük yeme-içme, egzersiz ve yatak içi bakımının yapılması,
• İlaç ve beslenme desteğinin eksiksiz en uygun şekilde yapılması,
• Yaşlı ve hastanın moral ve motivasyonunu anlayabilme ve destek olabilme,
• İlk yardım bilgisine sahip olmaları

Yaşlı Bakıcısı Çalışma Şekli Gündüzlü:
Günde 8 veya 9 saat çalışırlar – Cumartesi ve Pazar izin kullanırlar