Yaşlı Hizmetlerinde Nitelik
Ülkemizde yaşlılara verilen hizmetlere özetle ve kısaca baktığımızda;
- 580 sayılı Kanun Belediyeler, 5393 sayılı Kanun dayanağında Büyükşehir Belediyeleri korunmaya muhtaç yaşlılara sahip çıkarak yatılı yaşlı evleri -aceze evleri/güçsüzler yurdu/ düşkünler evi/ huzurevi ) açıp, işletmekte, ücretsiz poliklinik- ambulans-ulaşım-aşevi hizmeti vermekte, ilaç-gıda-yakacak ve nakdi yardım yapmakta, bazı sosyal etkinlikler düzenlemekte,
- Gönüllü kuruluşlar, azınlıklar ve gerçek kişiler huzurevi açıp, işletmekte,
- 1982’Anayasası’nın 61. maddesi ile korunmaya, bakıma, yardıma ve rehabilitasyona muhtaç yaşlılar için devletin bu alanda gerekli teşkilat ve tesisleri kurması / kurdurması hükmedilmekte,
- Belirli bir süre çalıştıktan sonra emekli aylığı almağa hak kazanmış olanlara yönelik sosyal güvenlik hizmetleri Sosyal Güvenlik Kurumu(SGK)’nca verilmekte,
- SGK(Emekli Sandığı)’na bağlı 2011 kapasiteli üç huzurevinden ve SGK(SSK) ’na bağlı 50 kapasiteli Salihli Huzurevinden Kurumdan aylık alan 60 yaşını doldurmuş kişilerden istekli olup, talebi uygun görülenler yararlanmakta,
- SGK(Emekli Sandığı)’nca 2022 sayılı Kanun”(1977) dayanağında 65 yaşını doldurmuş kimsesiz, bakıma muhtaç olan ve hiçbir maddi geliri bulunmayan yaşlılara aylık bağlanmakta,
- 4632 sayılı Kanun dayanağında Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sisteminden medeni haklarını kullanabilen, en az 10 yıl pirim ödeyenler yararlanmakta,
- 7397 sayılı Kanun dayanağında Sigorta Murakabe Sistemindeki ek sigorta hakkı edinmek isteyenler ya da herhangi bir sigorta kuruluşuna tabi olmayan kişiler (sağlık, hayat, ferdi kaza ve ölüm teminatı, emeklilik hakkı) yararlanmakta,
- 3294 sayılı “Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu”(1986) dayanağında fakrü zaruret içindeki muhtaç ve SGK’nda aylık almayan yaşlılara il/ilçe Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarınca gıda, yakacak, barınma, sağlık vb. yardımlar yapılmakta,
- Ödeme Gücü Olmayan Vatandaşların Tedavi Giderlerinin Devlet Tarafından Karşılanması ve Yeşil Kart Uygulaması Hakkında Yönetmelik dayanağında SGK güvencesi olmayan ve belirlenen miktarda aylık gelir veya aile içi gelir payı olan Türk vatandaşı yaşlılara sağlık yardımı yapılmakta,
- 2828 sayılı Kanun dayanağında SHÇEK Genel Müdürlüğü yaşlılara kurumsal bakım hizmetlerini 3, gündüzlü ve evde bakım hizmetlerini ise bir Yönetmelik dayanağında vermekte,
- Temel ihtiyaçlarını karşılayamayan ve yaşamlarını en düşük düzeyde dahi sürdürmekte güçlük çeken korunmaya, bakıma ve yardıma muhtaç yaşlılara ve ailelerine SHÇEK tarafından ayni-nakdi yardım yapılmakta,
- Sağlık Bakanlığı Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik(10.3.2005/25751 RG.) dayanağında özel hukuk tüzel veya gerçek kişilerce açılan Evde Bakım Merkezlerinde, özel sağlık kuruluşları bünyesindeki “Evde Bakım Birimlerinde hizmet verilmekte,
- Yeni bir meslek olan yaşlı bakımı işini yapan elemanlar yetiştirmek üzere SHÇEK-MEB arasındaki koordineli çalışma sonucunda “Yaşlı Bakım Elemanı” eğitimi Bakanlıkça hazırlanan müfredat programı doğrultusunda verilmekte,
- Kamu ve gönüllü kuruluşlarca sertifikalı “Yaşlı Bakım Elemanı Yetiştirme” amaçlı eğitimler verilmekte,
- Üniversitelerde iki yıllık “Yaşlı Hizmetleri Bakım Programı” ve “Evde Bakım Hemşireliği Sertifika Programı” uygulanmakta,
- Üniversite(İÜ-AÜ-HÜ-GATA vb.) Tıp Fakültelerinde ayaklı ve yataklı hizmet veren Geriatri birimleri bulunmakta,
- Akdeniz ve Hacettepe Üniversitelerinde Geriatri Araştırma Merkezi hizmet vermekte,
- Üniversitelerin değişik fakülte ve bölümlerinde (örn: Diş Hekimliği, Eczacılık, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Beslenme ve Diyetetik, Sosyal Hizmetler, Hemşirelik, Psikoloji, Mimarlık vb.) yaşlılık alanına ilişkin çalışmalar yürütülmekte, çeşitli panel, sempozyum ve kongreler düzenlenmekte,
- Milli Eğitim Halk Eğitim Merkezlerince bazı huzurevlerinde yaşlılara el işi kursları, kitap okuma, sosyal aktiviteler düzenlenmekte,
- Ulaştırma Bakanlığı; isteyen emeklilerin maaşını evlerine teslim etmekte,
- Yurt içi yolcu taşımalarında yaşlılara indirimli ya da bedava trenle de sınırsız seyahat olanağı tanınmakta,
- Yaşlılık alanında araştırmalar yapılmakta, yayımlar çıkarılmakta ve toplantılar düzenlenmekte,
- Özel sağlık kuruluşları evde bakım hizmeti vermekte,
- Gönüllü kuruluşlar ve şahıslar huzurevi açmakta,
- 5378 sayılı Özürlüler Ve Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun(07.07.2005 RG.) dayanağında çıkarılan yönetmeliklerle SHÇEK tarafından bakıma muhtaç özürlü(yaşlı) bireylere resmi/özel bakım merkezlerinde/ ikametgahlarında bakım hizmeti verilmekte,
- Birleşmiş Milletler Yaşlanma Uluslararası Eylem Planı(2002) dayanağında DPT Müsteşarlığı koordinatörlüğündeki Yaşlanma Ulusal Komitesi’nce hazırlanan ve Yüksek Planlama Kurulu’nca (01/05/2007 tarih ve 2007/17 sayılı karar) kabul edilen “Türkiye de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı”nda yaşlı bakımına ilişkin Uzun süreli bakım - gündüzlü bakım - evde bakım, sosyal hizmetler ile diğer toplum hizmetlerinin koordinasyonunun sağlanması ve iyileştirilmesi,
- Yaşlıların beden ve ruh sağlığı açısından kendi yaşam alanlarının korunması için evde bakım ve tedavi hizmetlerinin geliştirilmesi, bununla ilgili politikaların oluşturulması ve kurumlar arası işbirliğinin sağlanması,
- Yaşlıların yaşadıkları çevreden ayrılmadan gereksinim duydukları hizmetleri karşılama ve ailesinin ilgi göstermediği yaşlılara güvenli bir yaşam sunma görevinin devletin politikasında yer alması ve devletin uzmanlaşmış kadroları bulunan kuruluşlarının (Sağlık, Maliye ve Milli Eğitim Bakanlıkları, Üniversiteler, Belediyeler vb.) bu görevi üstlenmesi,
- Hem kendi evine hem de huzurevinde yaşayan yaşlıların yaşamla kucaklaşabilmesi için boş zamanlarını geçirebileceği gündüzlü merkezlerin açılması eylemlerin yer aldığı, anılan karar gereği ‘Uygulama Programı” hazırlama çalışmalarının sürmekte olduğu görülmektedir.
Kaynak; http://www.sosyalhizmetuzmani.org/yasliihtimamister2.htm
|